Wymagania
konieczne
(ocena
dopuszczająca).
Uczeń:
|
Wymagania podstawowe
(ocena
dostateczna).
Uczeń:
|
Wymagania
rozszerzające
(ocena
dobra).
Uczeń:
|
Wymagania dopełniające
(ocena
bardzo dobra).
Uczeń:
|
Wymagania
wykraczające
(ocena
celująca).
Uczeń:
|
Dział 1. Poznajemy warsztat
przyrodnika
Treści
nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: I.1, I.2, I.3, I.4, I.5, I.6, II.1, II.2, VI.1, VI.2
|
wymienia składniki przyrody nieożywionej i ożywionej (A); podaje
trzy przykłady wytworów działalności człowieka (A); wymienia zmysły człowieka
(A); wymienia źródła informacji o przyrodzie (A); wyjaśnia, czym jest
obserwacja, a czym doświadczenie (B); podaje nazwy przyrządów służących do
prowadzenia obserwacji w terenie (A); podaje nazwy głównych kierunków geograficznych
(A); odszukuje na planie lub mapie wskazany obiekt (D)
|
opisuje rolę poszczególnych zmysłów w poznawaniu świata (B);
przyporządkowuje przyrząd do obserwowanego obiektu
(C); wyjaśnia, co to jest widnokrąg (B); wyznacza kierunki
geograficzne za pomocą kompasu rysuje
różę głównych i pośrednich kierunków geograficznych (B); rozpoznaje
obiekty w terenie przedstawione na planie i opisuje je za pomocą znaków kartograficznych
(C); określa położenie innych obiektów na mapie w stosunku do podanego
obiektu (C); oblicza wymiary biurka w skali
1 : 10 (C);
|
wymienia cechy ożywionych składników przyrody (A); wyjaśnia
znaczenie obserwacji w poznawaniu przyrody (B); opisuje etapy doświadczenia
(A); podpisuje na schemacie poszczególne części mikroskopu (C); opisuje
sposób wyznaczania kierunku geograficznego za pomocą gnomonu (C); opisuje
budowę kompasu (A); wyjaśnia zasadę tworzenia nazw kierunków pośrednich (B);
oblicza rzeczywiste wymiary przedmiotu przedstawionego w różnych skalach (D);
wyjaśnia, na czym polega orientowanie mapy (B)
|
planuje obserwację dowolnego obiektu lub organizmu w terenie
(D); określa przeznaczenie poszczególnych części mikroskopu (C); opisuje
sposób przygotowania obiektu do obserwacji mikroskopowej (B); porównuje sposoby
wyznaczania kierunków geograficznych za pomocą kompasu i gnomonu (C)
|
wyjaśnia, w jaki sposób zmiana jednego składnika przyrody może
wpłynąć na pozostałe wybrane składniki(B); planuje i prowadzi doświadczenie
(D); wyjaśnia, dlaczego do niektórych doświadczeń należy używać dwóch
zestawów (D); wymienia nazwy przyrządów służących do prowadzenia obserwacji
(odległych obiektów, głębin) (B);
opisuje sposób wyznaczania kierunku północnego za pomocą Gwiazdy
Polarnej oraz innych obiektów w otoczeniu (B)
|
Dział 2. Poznajemy pogodę i inne
zjawiska przyrodnicze
Treści
nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: II.9, II.10, II.11, III.1, III.2, III.3, III.4, III.5,
III.6, V.3
|
wymienia stany skupienia, w których występują substancje (A);
podaje przykłady ciał plastycznych, kruchych i sprężystych w swoim otoczeniu (C); podaje przykłady
występowania wody w różnych stanach skupienia (B); odczytuje wskazania
termometru (C); podaje nazwy przemian stanów skupienia wody (B); wymienia
składniki pogody (A);
rozpoznaje rodzaje opadów (C); wymienia przyrządy
służące do obserwacji meteorologicznych (A); odczytuje symbole umieszczone na
mapie pogody (C); wyjaśnia pojęcia: wschód Słońca, górowanie, zachód Słońca
(B); wymienia daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku (A); podaje przykłady
zmian zachodzących w przyrodzie ożywionej w poszczególnych porach
roku (C)
|
podaje przykłady ciał stałych, cieczy i gazów (C);wyjaśnia
zasadę działania termometru cieczowego
(B); zapisuje temperaturę dodatnią i ujemną (C); opisuje, w jakich
warunkach zachodzą topnienie, krzepnięcie parowanie i skraplanie (A); wyjaśnia
pojęcia: pogoda, upał, przymrozek, mróz (B); podaje
nazwy osadów atmosferycznych (B); opisuje pozorną wędrówkę Słońca nad
widnokręgiem, uwzględniając zmiany długości cienia (B); wyjaśnia pojęcia: równonoc jesienna, równonoc wiosenna, przesilenie letnie, przesilenie zimowe (B); opisuje cechy
pogody w poszczególnych porach roku (B)
|
wyjaśnia, popierając przykładami, na czym polega zjawisko
rozszerzalności cieplnej (B); wymienia czynniki wpływające na szybkość
parowania (A); opisuje sposób powstawania chmur (B); wyjaśnia, czym jest
ciśnienie atmosferyczne (B); wyjaśnia, jak powstaje wiatr (B); określa
aktualne zachmurzenie (C); i przyporządkowuje trzech przyrządy do rodzajów
obserwacji meteorologicznych (C); opisuje zmiany temperatury powietrza w
ciągu dnia w zależności od wysokości Słońca nad widnokręgiem (B); opisuje zmiany w pozornej wędrówce
Słońca nad widnokręgiem w poszczególnych porach roku (B)
|
klasyfikuje ciała stałe ze względu na właściwości (B); porównuje
właściwości fizyczne ciał stałych, cieczy i gazów (C);
podpisuje na mapie kierunek wiatru (C); wykazuje związek
pomiędzy porą roku a występowaniem określonego rodzaju opadów i osadów
(D); opisuje zmiany długości cienia w ciągu dnia (B); porównuje wysokość
Słońca nad widnokręgiem w południe oraz długość cienia w poszczególnych
porach roku (C)
|
opisuje obieg wody w przyrodzie (B); wyjaśnia różnice
między opadami a osadami atmosferycznymi (D); wymienia fenologiczne pory
roku, czyli te, które wyróżnia się na podstawie fazy rozwoju roślinności (A)
|
Dział 3. Poznajemy świat organizmów
Treści
nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: I.4, IV.1, VI.6, VI.1, VI.7, VI.9
|
opisuje trzy wybrane czynności życiowe organizmów (B); wyjaśnia
pojęcia organizm jednokomórkowy, organizm wielokomórkowy (B); wyjaśnia
pojęcia: organizm samożywny, organizm cudzożywny (B); wymienia, na
podstawie ilustracji, charakterystyczne cechy drapieżników (B); układa
łańcuch pokarmowy z podanych organizmów (C); wymienia korzyści płynące z
uprawy roślin w domu i w ogrodzie (A); podaje przykłady zwierząt hodowanych
przez człowieka (B)
|
wymienia czynności życiowe organizmów (A); podaje nazwy królestw
organizmów (A); podaje przykłady organizmów roślinożernych i mięsożernych
(B); wyjaśnia, na czym polega wszystkożerność (B); wyjaśnia, czym są
zależności
pokarmowe (B); podaje nazwy ogniw łańcucha
pokarmowego (A); podaje przykłady dzikich zwierząt żyjących w mieście (A)
|
opisuje hierarchiczną budowę organizmów wielokomórkowych (B);
charakteryzuje czynności życiowe organizmów (C); opisuje cechy
przedstawicieli poszczególnych królestw organizmów (B); przyporządkowuje
podane organizmy do grup troficznych (samożywne, cudzożywne) (B); wymienia
cechy roślinożerców (B); wymienia przedstawicieli pasożytów (B); wyjaśnia, co
to jest sieć pokarmowa (B); wyjaśnia, jakie znaczenie ma znajomość wymagań
życiowych uprawianych roślin (B); wyjaśnia, dlaczego nie wszystkie zwierzęta
możemy hodować w domu (B)
|
opisuje sposób wytwarzania pokarmu przez rośliny (B); określa
rolę, jaką odgrywają w przyrodzie zwierzęta odżywiające się szczątkami
glebowymi (C); wyjaśnia, na czym polega pasożytnictwo (B); opisuje
szkodliwość zwierząt zamieszkujących nasze domy (przykłady) (C)
|
uzasadnia potrzebę klasyfikacji organizmów (C); charakteryzuje
wirusy (C); podaje przykłady pasożytnictwa w świecie roślin, grzybów,
bakterii i protistów (B); podaje przykłady obrony przed wrogami w
świecie roślin i zwierząt (C); wymienia nazwy kilku roślin leczniczych
uprawianych w domu lub w ogrodzie (B)
|
Dział 4. Odkrywamy tajemnice ciała
człowieka
Treści
nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: IV.1, IV.2, IV.3, IV.4, IV.5, IV.6, V.10
|
wymienia składniki pokarmowe (A); opisuje znaczenie wody dla organizmu (B); wyjaśnia, dlaczego
należy dokładnie żuć pokarm (B); uzasadnia konieczność mycia rąk przed każdym
posiłkiem (C); podpisuje na schemacie elementy szkieletu oraz narządy
układów: pokarmowego, krwionośnego, oddechowego, nerwowego, ruchu i rozrodczego
(C); wymienia zasady higieny poznanych układów (A); na rysunku powskazuje
narządy zmysłów (C); rozpoznaje na ilustracji komórki rozrodcze: męską i
żeńską (C); wyjaśnia pojęcie zapłodnienie
(B); podaje przykłady zmian w organizmie świadczących o rozpoczęciu okresu
dojrzewania (A); podaje przykłady zmian w funkcjonowaniu skóry w okresie
dojrzewania (B)
|
podaje
przykłady produktów spożywczych bogatych w białka, cukry, tłuszcze, witaminy
(B); opisuje rolę poszczególnych układów(B);
wymienia trzy funkcje szkieletu (A); opisuje rolę poszczególnych
narządów zmysłów (B) wyjaśnia pojęcie ciąża
(B); wymienia zmiany fizyczne zachodzące w okresie dojrzewania u dziewcząt i chłopców
(B); omawia zasady higieny, których należy przestrzegać w okresie dojrzewania
(B)
|
opisuje rolę składników
pokarmowych w organizmie (B); wyjaśnia pojęcie trawienie (B); opisuje drogę pokarmu
w organizmie (B); proponuje zestaw prostych ćwiczeń poprawiających
funkcjonowanie układu krwionośnego (D); opisuje budowę poszczególnych
narządów układu oddechowego, pokarmowego, krwionośnego, rozrodczego,
nerwowego oraz układu ruchu (B); rozróżnia rodzaje połączeń kości (C); podaje
nazwy największych stawów występujących w organizmie człowieka (A); wskazuje
na planszy elementy budowy oka i ucha (C); opisuje zmiany psychiczne
zachodzące w okresie dojrzewania (B)
|
wyjaśnia rolę enzymów trawiennych (B); wskazuje narządy, w których
zachodzi mechaniczne i chemiczne przekształcanie pokarmu (B); wyjaśnia,
na czym polega współdziałanie układów: pokarmowego, oddechowego i krwionośnego
(C); opisuje wymianę gazową zachodzącą w płucach (B); wymienia zadania
mózgu (B); wyjaśnia, w jaki sposób układ nerwowy odbiera informacje
z otoczenia (B); uzasadnia, że układ nerwowy koordynuje pracę wszystkich
narządów zmysłów (D); opisuje rozwój nowego organizmu (B)
|
opisuje
rolę narządów wspomagających trawienie (B); wymienia czynniki, które mogą
szkodliwie wpłynąć na funkcjonowanie wątroby lub trzustki (A); charakteryzuje
rolę poszczególnych składników krwi (B); wyjaśnia, dlaczego w okresie
szkolnym należy szczególnie dbać o prawidłową postawę (B);
|
Dział 5. Odkrywamy tajemnice zdrowia
Treści
nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: V.1, V.2, V.4, V.5, V.6, V.7, V.8, V.9, V.10
|
wymienia zasady zdrowego stylu życia (A); wyjaśnia, dlaczego
ważna jest czystość rąk (B);
wymienia drogi wnikania do organizmu człowieka drobnoustrojów
chorobotwórczych (A); wymienia dwie zasady bezpieczeństwa podczas zabaw na
świeżym powietrzu (A); wymienia numery telefonów alarmowych (A); wymienia
zasady, których przestrzeganie pozwoli uniknąć chorób zakaźnych (B); podaje
przykłady zjawisk pogodowych, które mogą stanowić zagrożenie (B); określa
sposób postępowania po użądleniu (A); podaje przykłady środków czystości,
które stwarzają zagrożenie dla zdrowia (A); podaje przynajmniej dwa przykłady
negatywnego wpływu dymu tytoniowego i alkoholu na organizm człowieka
(B); wyjaśnia, czym jest asertywność (B)
|
podaje zasady prawidłowego odżywiania (A); wyjaśnia, dlaczego
należy dbać o higienę skóry (B); podaje przykłady wypoczynku czynnego i
biernego (B); wymienia przyczyny chorób zakaźnych (A); opisuje przyczyny
zatruć (B); opisuje zasady postępowania w czasie burzy (B); podaje przykłady
trujących roślin hodowanych w domu (A); opisuje zasady udzielania pierwszej
pomocy w przypadku skaleczeń i otarć (C); podaje przykłady
substancji, które mogą uzależniać (B); podaje przykłady sytuacji, w których
należy zachować się asertywnie (C); prezentuje właściwe zachowanie asertywne
w wybranej sytuacji (C)
|
wyjaśnia rolę aktywności fizycznej w zachowaniu zdrowia (B); opisuje
sposób pielęgnacji skóry ze szczególnym uwzględnieniem okresu dojrzewania
(C); wyjaśnia, na czym polega higiena jamy ustnej (B);
wyjaśnia, czym są szczepionki (B); wymienia objawy zatruć
pokarmowych ze szczególnym uwzględnieniem zatruć grzybami (B); uzasadnia
celowość umieszczania symboli na opakowaniach substancji niebezpiecznych (C); wyjaśnia,
na czym polega palenie bierne (B); wymienia skutki
przyjmowania narkotyków (B); uzasadnia konieczność zachowań asertywnych (D)
|
wyjaśnia, czym jest zdrowy styl życia (B); opisuje skutki
niewłaściwego odżywiania się (B); opisuje skutki niedoboru i nadmiernego
spożycia poszczególnych składników pokarmowych (B); wyjaśnia, na czym polega higiena osobista (B); opisuje objawy
wybranych chorób zakaźnych (B); charakteryzuje pasożyty wewnętrzne człowieka
(C); wymienia drobnoustroje mogące wnikać do organizmu przez uszkodzoną skórę
(B); opisuje sposób postępowania po ukąszeniu przez żmiję (B); opisuje zasady
postępowania w przypadku oparzeń (C); podaje przykłady dziko rosnących
roślin trujących (D); wyjaśnia, czym jest uzależnienie (B);
|
wyjaśnia istotę działania szczepionek (B); wyjaśnia, dlaczego
należy rozsądnie korzystać z kąpieli słonecznych i solariów (B);
wymienia sposoby pomocy osobom uzależnionym (B); podaje przykłady
profilaktyki chorób nowotworowych (B)
|
Dział 6. Poznajemy krajobraz
najbliższej okolicy
Treści
nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: II.3, II.4, II.5, II.6, II.7, II.8, VI.1,
VI.2, VI.3, VI.4, VI.5, VII.1, VII.2, VII.3, VII.4, VII.5, VII.6, VII.7,
VII.8
|
wyjaśnia
pojęcie krajobraz (B); wymienia
składniki, które należy uwzględnić, opisując krajobraz (A); wymienia
nazwy krajobrazów kulturowych (A); rozpoznaje na ilustracji wzniesienia i
zagłębienia (C); wymienia nazwy grup skał (A); podaje przykłady wód słonych
(B); wymienia trzy formy ochrony przyrody w Polsce (A); podaje przykłady
ograniczeń obowiązujących na obszarach chronionych (B); wyjaśnia, na czym
polega ochrona ścisła (B)
|
wyjaśnia, do czego odnoszą
się nazwy krajobrazów (B); podpisuje na rysunku elementy wzniesienia (C); podaje
po jednym przykładzie skał należących do poszczególnych grup (B); wyjaśnia,
czym jest próchnica (B);wyjaśnia pojęcia: wody
słodkie, wody słone (B); wymienia
rodzaje wód powierzchniowych (A); podaje przykłady zmian w krajobrazach
kulturowych (B); wyjaśnia czym są parki narodowe i pomniki przyrody (B);
opisuje sposób zachowania się na obszarach chronionych (B)
|
rozpoznaje
na zdjęciach rodzaje krajobrazów (C); opisuje cechy
poszczególnych krajobrazów kulturowych (B); opisuje wklęsłe formy terenu (B);
opisuje budowę skał litych, zwięzłych i luźnych (C); na podstawie ilustracji
rozróżnia rodzaje wód stojących i płynących (C);
opisuje zmiany w krajobrazie najbliższej okolicy wynikające z
rozwoju rolnictwa lub związane z rozwojem przemysłu (C); wyjaśnia cel ochrony
przyrody (B); wyjaśnia czym są rezerwaty przyrody (B)wyjaśnia różnice między
ochroną ścisłą a ochroną czynną (B)
|
klasyfikuje wzniesienia na podstawie ich wysokości (A); podpisuje
na rysunku elementy doliny (B); opisuje proces powstawania i rolę gleby (B); opisuje,
jak powstają bagna (B); charakteryzuje rodzaje wód płynących (B); podaje
przykłady działalności człowieka w najbliższej okolicy, które prowadzą do
przekształcenia krajobrazu (B); wyjaśnia pochodzenie nazwy swojej
miejscowości lub osiedla (D); wskazuje różnice między parkiem narodowym a
parkiem krajobrazowym (C)
|
wymienia
nazwy: najdłuższej rzeki, największego jeziora,
największej głębi oceanicznej (A); podaje przykłady pozytywnego i negatywnego
wpływu rzek na życie i gospodarkę człowieka (B); wyjaśnia, w jakich
warunkach powstają lodowce (B); podaje przykłady występowania lodowców na
Ziemi (B)
|
Dział 7. Odkrywamy tajemnice życia w
wodzie i na lądzie
Treści
nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: VI.5, VI.7, VI.11, VI.8, VI.7, VI.6, VI.13, VI.10
|
wymienia przystosowania ryb do życia w wodzie (A); opisuje
schemat rzeki, wymieniając: źródło, bieg górny, środkowy, dolny, ujście (C); podpisuje,
np. na schematycznym rysunku, strefy życia w jeziorze (C); podaje przykłady
organizmów żyjących w poszczególnych strefach jeziora (B); wymienia czynniki
warunkujące życie na lądzie (A); opisuje przystosowania zwierząt do zmian
temperatury (C); wpisuje na schemacie warstwy lasu (C); przyporządkowuje po
dwa gatunki organizmów do poszczególnych warstw lasu (C); opisuje zasady
zachowania się w lesie (B); rozpoznaje na ilustracji dwa drzewa iglaste
i dwa drzewa liściaste (C); wyjaśnia znaczenie łąki dla ludzi (B); wyjaśnia,
dlaczego nie wolno wypalać traw (B); podaje nazwy zbóż uprawianych na polach
(A); podaje przykłady warzyw uprawianych na polach (A); wymienia dwa
szkodniki upraw polowych (A);
|
opisuje,
popierając przykładami, przystosowania zwierząt do życia w wodzie (C); opisuje,
popierając przykładami, przystosowania roślin do ruchu wody (C); podaje nazwy
organizmów żyjących w biegu górnym, środkowym i dolnym rzeki (B) podaje
przykłady roślin strefy przybrzeżnej jeziora (A);
wskazuje
przystosowania roślin do ochrony przed niekorzystną (zbyt niską lub zbyt
wysoką) temperaturą (C); wymienia nazwy przykładowych organizmów żyjących
w poszczególnych warstwach lasu (B); porównuje wygląd igieł sosny i
świerka (C); wymienia cechy łąki (B); wymienia zwierzęta mieszkające na łące
i żerujące na niej (A); opisuje sposoby wykorzystywania roślin zbożowych
(B); uzupełnia brakujące ogniwa w łańcuchach pokarmowych organizmów
żyjących na polu (C)
|
wymienia
cechy, którymi różnią się poszczególne odcinki rzeki (B); opisuje
przystosowania organizmów żyjących w biegu górnym, środkowym
i dolnym rzeki (C); charakteryzuje przystosowania roślinności strefy
przybrzeżnej jeziora (B); charakteryzuje przystosowania ptaków i ssaków do
życia w strefie przybrzeżnej (C); charakteryzuje przystosowania roślin i
zwierząt zabezpieczające przed utratą wody (C); opisuje sposoby wymiany gazowej
u zwierząt lądowych (C); opisuje wymagania środowiskowe wybranych gatunków
zwierząt żyjących w poszczególnych warstwach lasu (C); porównuje drzewa
liściaste z iglastymi (C); rozpoznaje rosnące w Polsce rośliny
iglaste i pospolite drzewa liściaste (B) rozpoznaje pięć gatunków roślin
występujących na łące (C); przedstawia, w formie łańcucha pokarmowego,
proste zależności pokarmowe między poznanymi organizmami żyjącymi na łące
(C);wyjaśnia, czym różnią się zboża ozime i jare (B); wymienia sprzymierzeńców
człowieka w walce ze szkodnikami upraw polowych (B)
|
porównuje świat roślin i
zwierząt w górnym, środkowym i dolnym biegu rzeki (C); wyjaśnia pojęcie plankton (B); układa z poznanych
organizmów łańcuch pokarmowy występujący w jeziorze (C); charakteryzuje
wymianę gazową u roślin (C); opisuje przystosowania roślin do wykorzystania
światła (B); charakteryzuje poszczególne warstwy lasu, uwzględniając czynniki
abiotyczne oraz rośliny i zwierzęta żyjące w tych warstwach (D);
podaje przykłady drzew
rosnących w lasach liściastych, iglastych i mieszanych (B); przyporządkowuje
nazwy gatunków roślin do charakterystycznych barw łąki (C); uzasadnia, że
łąka jest środowiskiem życia wielu zwierząt (C); przykłady innych upraw niż
zboża, warzywa, drzewa i krzewy owocowe, wskazując sposoby ich
wykorzystywania (B); przedstawia zależności występujące na polu w formie
co najmniej dwóch łańcuchów pokarmowych (C)
|
opisuje
przystosowania dwóch–trzech gatunków zwierząt lub
roślin do życia w ekstremalnych warunkach lądowych (C); charakteryzuje
bory, grądy, łęgi i buczyny (C); wyjaśnia, czym jest walka biologiczna (B); wymienia
korzyści i zagrożenia wynikające ze stosowania chemicznych środków
zwalczających szkodniki (B)
|